လက်သန်ကၟက်(-ၠ) မၞုံပ္ဍဲပိုဒ်ကြိယာလ္ၚဵုတံဂှ် ပြံင်ပ လက်သန်ကၟက်(-ၞ)၊ သာ်ဂှ် ဟွံသေင်မာ ပြံင်ပ အက္ခဝ်(ဏ၊ န)တုဲ ပိုဒ်ကြိယာဂှ် နူသကမ္မကကြိယာ မမိက်ပိုဒ်ကမ်မွဲ ဍေံ ဒှ်အာ သကမ္မကကြိယာ မမိက်ပိုဒ်ကမ်ၜါ၊ ဒှ်အာ ပိုဒ်နာမ်ရ။ ဗီုပြင်ပြယိုက်သၟဝ်ဝွံ သ္ၚဳတုဲ သ္ဂောံတီကၠးဖ္ဍးရ။
ဗီုပြင်ပြယိုက်တုန်၊ လက်သန်ကၟက်(-ၠ) မၞုံပ္ဍဲပိုဒ်ကြိယာ(ကၠောဝ်)ဂှ် ပြံင်ပ လက်သန်ကၟက်(-ၞ)တုဲ ဒှ်အာ (ကၞောဝ်)။ သာ်ဂှ် ဟွံသေင်မာ ပြံင်ပ အက္ခဝ်(ဏ၊န)တုဲ ဒှ်အာ (ကဏောဝ်၊ ကနောဝ်)။ ပိုဒ်ကြိယာ(ကၠောဝ်) နူဒဒှ်သကမ္မကကြိယာ မမိက်ပိုဒ်ကမ်မွဲဂှ် ဍေံ ပြံင်ဒှ်အာ ပိုဒ်ကြိယာ(ကၞောဝ်) ဗွဲဒဒှ်သကမ္မကကြိယာ မမိက်ပိုဒ်ကမ်ၜါ။ ပိုဒ်(ကၞောဝ်၊ ကဏောဝ်၊ ကနောဝ်)တံဂှ် ပိုဒ်နာမ်လေဝ် ဒှ်တဴရ။ လဆောဝ်မ္ဂး အကြာအက္ခဝ်မဒှ်တမ်ပိုဒ်ကြိယာကဵုအက္ခဝ်ကၟက်(လ၊န)ဂှ် လံင်စုတ် အက္ခဝ် အက္ခဝ်ဂစိုတ်(မ်)လေဝ် နွံတဴကီု။ သာ်ဂှ်ဒှ်မာ ပိုဒ်ဂှ် ဒှ်အာ (ကမၠောဝ်၊ ကမၞောဝ်)။ ပိုဒ်မရဴသာ်ဝွံလေဝ် ဒှ် ပိုဒ်နာမ်ကီုရ။
နဲမဂွံပြံင်လှာဲ ဗွဲခမၞန် သၟဝ်ဝွံ သမ္တီကေတ်ညိ။ ပိုဒ်ကြိယာကၟက်သၟေဟ်တံဂှ်လေဝ် နနဲသာ်ဝွံဟေင် ချပ်ကေတ်ရ။
ကၠောဝ် (သကမ္မကကြိယာ ကမ်မွဲ)
က + -ၞ+ ောဝ် = ကၞောဝ်။ (သကမ္မကကြိယာ ကမ်ၜါ၊ ပိုဒ်နာမ်)
က + ဏ၊န + ောဝ် = ကဏောဝ်၊ကနောဝ်။ (ပိုဒ်နာမ်)
က + မ် + လောဝ် = ကမၠောဝ်။ (ပိုဒ်နာမ်)
က + မ် + ဏောဝ်၊နောဝ် = ကမၞောဝ်။ (ပိုဒ်နာမ်)
———————————————————————
ပိုဒ်ကြိယာကၟက်(လ)
အကမ္မက/သကမ္မကကမ်မွဲ | သကမ္မကကမ်ၜါ| နာမ်
———————————————————————–
+ ကၠး + ကၞး၊ကဏး၊ကမၠး၊ကမၞး
ကၠက် + + ကၞက်၊ကဏက်၊ကနက်၊ကမၠက်၊တမၠက်
+ ကၠေက် + ကၞေက်၊ကဏေက်၊ကနေက်၊ကမၠေက်၊ကမၞေက်
+ ကၠေင် + ကၞေင်၊ကဏေင်၊ကနေင်
+ ကၠတ် + ကၞတ်၊ကမၠတ်၊ကမၞတ်
+ ကၠာတ် + ကၞာတ်၊ကဏာတ်၊ကနာတ်၊ကမၠာတ်၊ကမၞာတ်
+ ကၠာန် + ကၞာန်၊ကဏာန်၊ကမၠာန်၊ကမၞာန်
+ ကၠပ် + ကၞပ်၊ကဏပ်၊ကနပ်
+ ကၠောဝ် ကၞောဝ် ကၞောဝ်၊ကဏောဝ်၊ကနောဝ်၊ကမၠောဝ်၊ကမၞောဝ်
+ ကၠဟ် + ကၞဟ်၊ကဏှ်၊ကနှ်
+ ကၠေဟ် + ကၞေဟ်၊ကဏှ်ေ၊ကနှ်ေ
(စဳ)ခၠ + + ခၞ၊ခဏ၊ခမၠ၊ခမၞ
ခၠင် ခၠင် + ခၞင်၊ခဏင်၊ခမၠင်၊ခမၞင်
+ (ဒၠဵု)ခၠံင် + ခၞံင်၊ခဏံင်၊ခနံင်၊ခမၠံင်၊ခမၞံင်
+ ခၠအ် + ခၞအ်၊ခဏအ်၊ခနအ်၊ခမၠအ်၊ခမၞအ်
+ ဂၠက် ဂၞက် ဂၞက်၊ဂဏက်၊ဂနက်၊ဂမၠက်၊ဂမၞက်
+ ဂၠုက် + ဂၞုက်၊(ရနုက်)၊ဂမၠုက်၊ဂမၞုက်
ဂၠံက်၊ဂၠေါ် + + ဂၞံက်၊ဂၞေါ်၊ဂဏံက်၊ဂနံက်၊ဂမၠံက်၊ဂမၞံက်
+ ဂၠိုက်၊ဂၠဲါ + ဂၞိုက်၊ဂၞဲါ၊ဂမၠိုက်၊ဂမၠာဲ၊ဂမၞိုက်၊ဂမၞာဲ
+ ဂၠေါင်(ဒၠေါင်) + ဂၞေါင်၊ဂနောင်၊ဂမၠောင်၊ဂမၞောင်
+ ဂၠတ်(ဇၠတ်) ဂၞတ် ဂၞတ်၊ဂနတ်၊ဂမၠတ်၊ဂမၞတ်
+ ဂၠဟ် + ဂၞဟ်၊ဂနဟ်၊ဂမၠဟ်၊ဂမၞဟ်
ဂၠေဟ် + + ဂၞေဟ်၊ဂနေဟ်၊ဂမၠေဟ်၊ဂမၞေဟ်
+ စၠေဟ် + စၞေဟ်၊စမၠေဟ်၊စမၞေဟ်
+ ဇၠတ်(ဂၠတ်) ဇၞတ် ဇၞတ်၊ဇနတ်၊ဇမၠတ်၊ဇမၞတ်
+ တၠာန်(လာန်) + တၞာန်၊တဏာန်၊တမၠာန်၊တမၞာန်
+ တၠီ(လီ) + တၞီ၊တဏီ၊တမၠီ၊တမၞီ
တၠာဲ (တလာဲ) + တၞာဲ၊တဏာဲ၊တမၠာဲ၊တမၞာဲ
တၠဟ် (တလှ်) + ထၞဟ်၊ထနှ်၊ထဏှ်၊ထမၠဟ်၊ထမၞဟ်
+ ဒၠုက်(ဂၠုက်) + ဒၞုက်(ရနုက်)၊ဒမၠုက်၊ဒမၞုက်
+ ဒၠေါင်(ဂၠေါင်) + ဒၞေါင်၊ဒနောင်၊ဒမၠောင်၊ဒမၞောင်
+ *ဒၠဲါ + ဒၞဲါ၊ဒနာဲ၊ဒမၠာဲ၊ဒမၞာဲ
+ ပၠံက် + ပၞံက်၊ပဏံက်၊ပနံက်၊ပမၠံက်၊ပမၞံက်
+ ပၠေဲ + ပၞေဲ၊ပနေဲ၊ပမၠေဲ၊ပမၞေဲ
ဗၠင် + + ဗၞင်၊ဗနင်၊ဗမၠင်၊ဗမၞင်
ဗၠေတ် + + ဗၞေတ်၊ဗနေတ်
+ ဗၠအ် + ဗၞအ်၊ဗနအ်၊ဗမၠအ်၊ဗမၞအ်
သၠိင် သၠိင် + သၞိင်၊သမၠိင်၊သမၞိင်
သၠောင် သၠောင် + သၞောင်၊သမၠောင်၊သမၞောင်
သၠာန် + + သၞာန်၊သမၠာန်၊သမၞာန်
ကၠး = ကၞး၊ကဏး၊ကမၠး၊ကမၞး
ဒၞဲါဒၞဲါဗမၞိဟ်ဗြဴမဒးဂၞပ်ဂှ် ဗမၞး အာဂၠဲါကဵုဖအိုတ်ရ။ ဗမၞးဂှ် ညံင်ရဴဍိက်ကဏးကီု။
(ဇာတ်ကောသိယ၊ သ္ကေံဇာတ်ဨကနိပါတ်)
ကၠက် + ကၞက်၊ကဏက်၊ကနက်၊ကမၠက်၊တမၠက်
ကၠေက် + ကၞေက်၊ကဏေက်၊ကနေက်၊ကမၠေက်၊ကမၞေက်
ကၠေင် + ကၞေင်၊ကဏေင်၊ကနေင်၊(တၞေင်၊တဏေင်၊တနေင်)
ခါသရာဲညးပန်ဂှ် စမတ်မွဲတုဲ ဒှ် ဒုဟ်တလန်ကေသာ။ ဣသ္သာစိုတ်သၟီ က္တဵုဒှ်တုဲ နတဲၜါဂှ် သၟီ ကဵုကၠေင်လဗိုန်တုဲ နတဲသၟီဟေင် ရပ် ဗၞောဟ်၊ တၚီုစုတ် တလန်ကေသာရ။ သရာဲတလန် ကေသာတုန် နအစောံတၠပါရမဳ ဟိုတ်ဒှ်အဵု မဟ်ဗၞောဟ် ဒး ဇုက်ကနေင် ဒကုတ်အာ။ တလန်ကေသာ ရပ် ဗၞောဟ် ဒြေပ်ဒဴအာရ။
(ပြကိုဟ်ဥပ္ပန္နသုဓမ္မ၀တဳရာဇာဝံသကထာ)
အကုသဵုဟေင် စဳရေင်ခဏံ၊ ဟွံမွဲဟိရိ ပတိပတ်အံ၊ ဝဳပက်တံင်ဂြဲ တတ္ၚဲဗတံ၊ ဒးတူတနံ ကံဇကုပ၊ ဇကုပစုတ် ကဵုဇကုရ၊ ညးဟွံဂွံပ ဇကုပဟေင်၊ စိုတ်သၟာ်ဥဒု ကံဂှ်ပြုပြေင်၊ ဒးစန်ဒးဒက် ဒးဒွက်တၞေင်၊ ဒးဒုင်တဴဟေင် ဝဳပက်သေင်ဟာ။
(လိက်လၟေတ်၊ ဘာကွာန်ယိုက်၊ ၁၂၄၇)
လ္ၚဵုဂှ်သၟတ် ဒဂေတ်ယုတ်မာ၊ ပတိပတ်အံ စိုတ်ကြံဒေါသာ၊ နူကၠာဟွံချိုတ် အိုတ်ဇိဝိတာ၊ ဒးကဏေင်ဒွက် ဒက်ကံစုတ်ဂါ၊ ဂုန်ဓဝ်လောဘ ရဟွံသေင်ဟာ။
(လိက်လၟေတ်)
ကၞိကွေံကၞိချောဲ ကြဳဇှ်ပြဲဖာ၊ ဇၞးပၞာန်တုဲကီု သီုၜါကြဵုဇာ၊ သြဳဏုမာန်ကၠာ အာရပ်နင်ရ၊ ကၠန် ပဇုက်ဟေင် ကၠေင်တဲၜါဂျ၊ သြဳဏုမာန်ပၠန် ညံင်အိုတ်ခန္ဓ၊ သ္ကဵုထၜးအဴ အံက်ဂၞဴသၟီမ၊ သ္ကဵုတီ ကြဳဇှ် ဒယှ်ကွတ်တ္ၚ၊ တုဲပသစ္စ တုဲပဒိတှာန်၊ ညးသ္အာင်တုန်ဂှ် သြဟ်သြဳဏုမာန်၊ ပကဵုသှ်မာန် ကြဳဇှ်ဒါန်အဲ၊ ဒဵုစိုပ်နန်ဗၠဲ အံက်အဲသှ်မာန်၊ တြုံတလဒါန် ပဒိတှာန်ရ၊ ဒေ၀တဴကီု ဗိုင်ရီုထၜ၊ သြဳ ဏုမာန်မွဲ ဒဒိုက်ယဲသြ၊ တက်ၜုင်လက်ဖာ သီုၜါကြီုကြ၊ အဏုမာန်သၟတ် ဗြဲမတ်ဖျဖျ၊ ဗဵု ဏုမာန်အဴ ပေက်စဴအာရ၊ ကၠုင်စိုပ်နန်မြ ရာမံရာဇာ၊ လ္ၚောဝ်ပတီရ တလအဒ္ညာ၊ ယွံကျာ် ဂမျိုင် နာဲက္ဍိုင်ထာင်သွာ၊ ကောန်ၚာ်ၜါဂှ် ကြဳဇှ်ပြဲဖာ၊ သြဳဏုမာန်ကွေံ စၞေဟ်ဍေံကၠာ၊ ဍေံရပ်ဂွံ နာ အာကၠေင်လဝ်ရ၊ ချိုတ်ဂျိုင်ဟွံတီ ပ္တီနာဲနန်မြ၊ ဗဵုပိုဲဍိက်ပၠန် ဂၠိုင်အိုတ်ခန္ဓ၊ ပိုဲပ္တီသၟီရ တလ က္ဍိုင်ပ္ကဴ၊ ရာံမမိင်သၟတ် ပၞတ်တိုန်တဴ၊ ဒေါသသလံင် ညံင်ဂျိနာ်အဴ၊ တလနုဘဴ ဒှ်တဴသိင်သာ၊ လတေံကောန်ၜါ ဗ္စာရဏာတဴ၊ သၟီမအံက်မ တလက္ဍိုင်ပ္ကဴ၊ ထေဲကဵုအဲသၟတ် ပၞတ်ဒၟံင်တဴ၊ သြဳ ဏုမာန်အဴ ဗလးဖျဴဏာ၊ သီုကဵုကၞေင် ဇုက်ကၠန်သေင်ဟာ၊ ကၠန်တ္ၚေတ်ကၠာ ညံင်သ္ကန်မှာရ၊ ညးသှ်ဟွံမာန် ကၞေင်ဟာန်ဂျ၊ အဏုမာန်ကၠာ ယာံအာဖျဖျ၊ ကၠုင်စိုပ်နန်မြ သၟီတလနန်၊ ညး ဂမၠိုင်ဂှ် သှ်ဟွံမာန်ပၠန်၊ သြဳဏုမာန်ဂှ် သီုမလ္ၚဟ်န်၊ သီုဍာ်ရမတ် ဗြဲမတ်ဇွောဝ်လောန်၊ သြဳဏု မာန်ဂှ် ကြဳဇှ်ပြဲသန်၊ မူဟိုတ်တုန်ဂှ် သှ်အာဗိုန်က္ညန်၊ သာ်ဝွံတုန်အဵု သှ်ကဵုညးပၠန်၊ သၟီဓဝ်ရာံမ တလတ္ၚယန်၊ လတေံကောန်ၜါ ဇၞော်အဒ္ညာလောန်၊ ဒဒှ်မပ တလတ္ၚယန်၊ သၟိက်ထၜးရ အံက် မကျာ်ဂန်၊ ကောန်သၟီၜါရ ပသစ္စပၠန်၊ ဒဵုကဵုစိုပ်မ အံက်တလနန်၊ ကဵုသှ်မာန်ရ ပသစ္စပၠန်၊ ကောန်ၜါဒိတှာန် ဏုမာန်ဗိုန်က္ညန်၊ ညးဂမၠိုင်ပၠန် သှ်လီတ္ၜန်အာ၊ သြဳဏုမာန်ရ စိုပ်ရာံမကၠာ၊ သီုဍာ်ရမတ် ပေင်ဂၠံမတ်ၜါ၊ ရာံမရာဇာ ဗညာနာဲမန်၊ ညာတ်ဒွက်တၞေင် တၞဟ်တၟေင်သန်၊ ဗ္စာ ရဏာရ သၟီတလနန်၊ ဒွက်တၞေင်အဴ ဒေ၀တဴပၠန်၊ ဂးတုဲသှ်ရ သၟီတလနန်၊ သြဳဏုမာန်ဂှ် ဗၠး ကဏေင်ပၠန်၊ သၟီတလနန် သၟာန်သၟုက်ပၠန်ကၠာ၊ အဏုမာန်မိင် ပါင်သၟီဗညာ၊ တိုင်ဒဒှ်တၞံ ပရံ ပရာ၊ လဴကဵုရာံမ သၟီမရာဇာ၊ သၟီမိင်တုဲကၠာ သိင်သာဟောံဇြ၊ သြဳဏုမာန်ဂှ် က္တဵုဒှ်ယဲရ၊ ဒးဒုင် ဘဲဟေင် ကၞေင်ဂျိဂျ၊ တသဝ်ထညန် ပ္ဍဲဒေါဝ်နန်မြ၊ သၟီဓဝ်ရာံမ တလအဒ္ညာ၊ ညာတ်ဏုမာန်ဂှ် ဒှ်တဴလ္ၚာပ်လ္ၚာ၊ သၟီရာံမကၠာ အာဇွိတ်စးရ၊ ဇွိတ်ဒးမ္ဂး ဗၠးမွဲခဏ၊ ဍိက်ကဵုနာဲရ ခယသာဓာ၊ အရေဝ်ဂှ်မာ တန်လဝ်ကၠာရ။
(လိက်သၟီရာံ၊ နာဲကၠဵုဇု၊ ၁၁၄၀)
ကၠေင်ဒက် = ကၞေင်ဒွက်။ ဒး ကၞေင်ဒွက်။ ဒုင် ကၞေင်ဒွက်။ ဇုက်ကနေင်မကၠေင်ဒက်။
ကန္တရဒဏ္ဍ၊ ၀တ္တာနိ = တၞေင်ဟတ်။ (ပြကိုဟ်ပကိဏ္ဏကနာနာတ္ထအဘိဓာန်)
ရံင်စမ် ကၞေင် ကၟောန်ဟာ။ ( See whether the lashing is secure.)
ဟွံကဵုကၠေင်တောဝ် ကဵုမံင်ဒေါဝ်ဟတ်။ (လိက်အဝ်ရဖဳ)
ယွံကောကြုတ်ဏာ ဗှ်အာဒးဒွိင်၊ အိုတ်သဗ္ဗသွိင် ဗြဴကၟာဲဒွိင်ရ၊ ဟတ်တၞေင်ဆာဲ တၞာဲတိုင်န၊ လောန်လက်ဟတ်ရ သဗ္ဗရသၟီ။
(လိက်သၟီသိဝိ)
ကြိယာဂညိ တၟေင်ဝိသေသ၊ ကဝ်ဗမြိုက်ရ အမ္ဗရုက္ခော၊ နိသြဲဆုဂှ် ဒှ်ဒၟံင်အယော၊ ဟွံဒး တုတ်ကၠေင် လုံတ္ကံကြေင်ကၠာ။
(လိက်ဗောဓိသတ်စှ်)
ကၠတ် + ကၞတ်၊ကမၠတ်၊ကမၞတ်
ကၠာတ် + ကၞာတ်၊ကဏာတ်၊ကနာတ်၊ကမၠာတ်၊ကမၞာတ်
ကၞာတ်တ္ၜဴ၊ တၞာတ်တ္ၜဴ။
ကၠာန် = ကၞာန်၊ကဏာန်၊ကမၠာန်၊ကမၞာန်
ပဟိုတ်လောဘ ဒေါသမောဟာ၊ လောဘအဲကီု တုပ်ဗီုပမာ၊ ညံင်ရဴဍာ်သၠိုက် လက်ကၠိုက် ယုတ်မာ၊ ဍာ်သၠိုက်ယုတ်မတ် လောတ်ဒးကၠိအာ၊ မွဲသာ်သေင်ဟာ တုပ်ပမာဏ၊ ညံင်ထ္ၜိုတ် သာန် ညံင်ကဏာန်ယ၊ ဣဝွံတုပ်ကၠာ ပမာဒေါသ။
(လိက်လၟေတ်)
ကၠပ် = ကၞပ်၊ကဏပ်၊ကနပ်
ကၠပ်စ ကၞပ်။
ကၠောဝ် = ကၞောဝ် = ကၞောဝ်၊ကဏောဝ်၊ကနောဝ်၊ကမၠောဝ်၊ကမၞောဝ်
ပိုဲ ကၞောဝ် ဍာ်မ္ဂးဂှ် မူဂှ် ဍေံ သ္ဇက်ကၠောဝ် ဍာ် နွံဂှ်ရော ဂးတုဲ ဟီုပ္တီ အ္စာဗမၞးကေ၀တ်ဂှ်ပၠန်ရ။ ကေ၀တ် မိင်တုဲ ဒှ်ရသာ်ဂှ် ပိုဲ ကၞောဝ် အှော် ကဵုဍေံပၠန်ရ။
(သ္ကေံဇာတ်မှုဟ်သဓ၊ ၁၁၂၃)
ဖဵုအဲ ဂွံကဵုလဝ် ဒါန်ပုင် ကုဂဍာ်ကမၞောဝ်ဝွံဂှ် စမှ်ဘ၀ ဒဒိုက်ကဏောဝ်ဗယဵုတဟင်ကၠင် ကၠောန်ပှ်လှ် လ္ပကဵုအဲ ဒးဒှ်ညိ။
(သၠပတ်မှာထေလဲ)
ပၞာန်မန် ကၞောဝ်ကၠေံ ဇွောံမ ကုပၞာန်ဗၟာတံတုဲ ပၞာန်ဗၟာတံ ကၠောဝ်အာ ဇွောံမအိုတ်ရ။
ကၠဟ် + ကၞဟ်၊ကဏှ်၊ကနှ်
ပဟိုတ်ကဵုဗမၞးတံ နာဲပိုဲ မ္ဒးတိတ်ဒၟံင် ၀င်ဂပဝ်ရောင်၊ ဗှ်ေ ပၠေင် ကောန်နာဲပိုဲတုဲ လၟုဟ် ဗှ်ေ ကၠုင်ပၠန်ဟာ၊ သာ်ဝွံ ဇန်ဂမၠိုင် ဂးတုဲ ရပ်ကေတ် တိကလောံ လေံကနဟ်၊ စဍေင်ဗက်၊ ဒဗိုတ်ကၠဟ်၊ ဗမၞး ဖေက် ဘဲတုဲ ဒြေပ်ဒဴအာရ။
(သ္ကေံဇာတ်ဝေသန္တဝ်၊ ဇုဇကပဝ်၊ ပဉ္စမ၀ဂ်)
သၟီယီုကြံကြ တုပ်လေံကၞဟ်၊ ယာံကၠဟ်ဏာသွံ ညိဟွံရုဲစှ်၊ ဒးကၞာင်ကၞာင်ကဝ် သၠဇဝ်ဍောင် ပြဟ်၊ ကဵုလေံတၞဟ် ယာံကၠဟ်စုတ်ဒး၊ ၜတ်ကြံင်ဂတောဲ ဒးတုဲအိုတ်သ္အး၊ ကၞာင်သၠဒကာတ် ဟွံညာတ်တၞး၊ ပိုဲသတ်လိုက်ဗာ တုပ်ပမာပျး၊ ဗီုသစ္ဆုအဴ တြုံဗြဴအဲညး။
(လိက်လၟေတ်၊ ဘာကွာန်ယိုက်၊ ၁၂၄၇)
မိဒးတၞဟ်ကီု ယီုကေတ်ဖျဴဏာ၊ တိုန်မံင်ဟာန်ကျဝ် သွဝ်တုဿိတာ၊ သီုကဵုသုခါ ပြာကတ် တဴတုန်။
(လိက်မိၝောံနန်)
ကၠေဟ် = ကၞေဟ်၊ကဏှ်ေ၊ကနှ်ေ
(၁) ကၠေဟ်လၜက်။
ကၞေဟ်လက်ကြာပ်။
အံသဗဒ္ဓက = ယာတ်ကၞေဟ်၊ ယာတ်လၜက်ပၞး။
(၂) ကၠေဟ်ပ္တိတ်။
ကၞေဟ်ဆု။
(စဳ)ခၠ = ခၞ၊ခဏ၊ခမၠ၊ခမၞ
လလဳစဳပျး အကးခဏ။ ဗစဳခဏ။
ခၠင် + ခၞင်၊ခဏင်၊ခမၠင်၊ခမၞင်
(ဒၠဵု)ခၠံင် + ခၞံင်၊ခဏံင်၊ခနံင်၊ခမၠံင်၊ခမၞံင်
+ ခၠအ် + ခၞအ်၊ခဏအ်၊ခနအ်၊ခမၠအ်၊ခမၞအ်
+ ဂၠက် ဂၞက် ဂၞက်၊ဂဏက်၊ဂနက်၊ဂမၠက်၊ဂမၞက်
+ ဂၠုက် + ဂၞုက်၊(ရနုက်)၊ဂမၠုက်၊ဂမၞုက်
ဂၠံက်၊ဂၠေါ် + + ဂၞံက်၊ဂၞေါ်၊ဂဏံက်၊ဂနံက်၊ဂမၠံက်၊ဂမၞံက်
+ ဂၠိုက်၊ဂၠဲါ + ဂၞိုက်၊ဂၞဲါ၊ဂမၠိုက်၊ဂမၠာဲ၊ဂမၞိုက်၊ဂမၞာဲ
+ ဂၠေါင်(ဒၠေါင်) + ဂၞေါင်၊ဂနောင်၊ဂမၠောင်၊ဂမၞောင်
+ ဂၠတ်(ဇၠတ်) ဂၞတ် ဂၞတ်၊ဂနတ်၊ဂမၠတ်၊ဂမၞတ်
ဂၠဟ် + ဂၞဟ်၊ဂနဟ်၊ဂမၠဟ်၊ဂမၞဟ် (ဓနဟ်)
ယွံကျာ်ဂမျိုင် နာဲက္ဍိုင်ထာင်သွာ၊ မၞိဟ်သမၠီုကၠာ ပိုင်ခြာပလွဳ၊ ဒလောန်တောဝ်ဂှ် ပဓနဟ်ပ္ညဳ၊ တိဇၞော်ဂှ် ဍေံဂၠဟ်ပ္တုံၜဳ၊ တိသုန္ဓရဳ ဒတုံၜဳဟာ။
(လိက်နယသမုတ်ဒြဳ)
ဂၠေဟ် = ဂၞေဟ်၊ဂနေဟ်၊ဂမၠေဟ်၊ဂမၞေဟ်
ဖျုန်ဂၞေဟ်။
ၚေက်ဂၞေဟ်။
စၠေဟ် = စၞေဟ်၊စမၠေဟ်၊စမၞေဟ်
သ္ၚာစၞေဟ်။ ဥတ္တရာသင်္ဂ = ယာတ်စၞေဟ်ဇမၠိင်။
ဇၠတ်(ဂၠတ်) = ဇၞတ်၊ဇနတ်၊ဇမၠတ်၊ဇမၞတ်
ရုပ်ဇၞတ်ဇာဒိသိုင်။ စၞတ်ရုပ်။
တၠာန်(လာန်) = တၞာန်၊တဏာန်၊တမၠာန်၊တမၞာန်
တၠီ(လီ) = တၞီ၊တဏီ၊တမၠီ၊တမၞီ
မၞိဟ်တမၞီတမၠာန်။
တၠာဲ(တလာဲ) = တၞာဲ၊တဏာဲ၊တမၠာဲ၊တမၞာဲ
တၠဟ် (တလှ်) + ထၞဟ်၊ထနှ်၊ထဏှ်၊ထမၠဟ်၊ထမၞဟ်
ဗၞတ်မွဲထၞဟ် တလှ်တိတ်အာ။
ဒၠုက်(ဂၠုက်) = ဒၞုက်(ရနုက်)၊ဒမၠုက်၊ဒမၞုက်
ဒၠေါင်(ဂၠေါင်) = ဒၞေါင်၊ဒနောင်၊ဒမၠောင်၊ဒမၞောင်
*ဒၠဲါ = ဒၞဲါ၊ဒနာဲ၊ဒမၠာဲ၊ဒမၞာဲ
ပၠံက် = ပၞံက်၊ပဏံက်၊ပနံက်၊ပမၠံက်၊ပမၞံက်
ကုဉ္စိကာ = ပသဲကောန်ပၞံက်။
ကုဉ္စိကောသက = ကၞပ်ကောန်ပၞံက်(ကောန်ကသအ်)။
ကုဉ္စိကာဆန္ဒ = ထၟောင်ပၞံက်(ၝောံကသအ်)(သ္ၚိကသအ်)။
(ပြကိုဟ်ပကိဏ္ဏကနာနာတ္ထအဘိဓာန်)
ပၠေဲ = ပၞေဲ၊ပနေဲ၊ပမၠေဲ၊ပမၞေဲ
ပိုဲဒှ်မၞိဟ်ဒုဟ် ညးက္ဍုဟ်ကြံကြ၊ ပိုဲမၞိဟ်ပနေဲ ညးပၠေဲပိုဲရ၊ မိကဵုကောန်မွဲ ဒဒိုက်ယဲသြ။
(လိက်သင်္ဂဒါ)
ဗၠင် = ဗၞင်၊ဗနင်၊ဗမၠင်၊ဗမၞင်
ဇုက်ဗၞင်။
ဗၠေတ် = ဗၞေတ်၊ဗနေတ်
ဗၠအ် = ဗၞအ်၊ဗနအ်၊ဗမၠအ်၊ဗမၞအ်
ဂဏ္ဌိကပတ္တ = ဗဗေင်ဒွက်၊ ဗဗေင်တက်သၞာဲဗနအ်(ဗဗေင်ဗၠအ်လဝ်)။
(ပြကိုဟ်ပကိဏ္ဏကနာနာတ္ထအဘိဓာန်)
သၠိင် = သၞိင်၊သမၠိင်၊သမၞိင်
ယွံကောန်ဗြဴသၟီ ဒှ်သမၞိင်စိုတ်၊ ပ္ဍဲစိုတ်ဒေံကွေံ သလှ်ေကောဝိုတ်၊ ဟွံစိုပ်နာဲတုန် ဂုန်အဲဒးချိုတ်၊ ပအောန်စိုတ်ညိ ရမိကြက်ဗိုတ်။
(လိက်ဗၠာဲဘာ)
သၠောင် သၠောင် + သၞောင်၊သမၠောင်၊သမၞောင်
သၠာန် + + သၞာန်၊သမၠာန်၊သမၞာန်