“ကမၠောန်ဂှ် အဲကၠောန်။”
“ကွာင်ဂှ် အဲစ။”
“ဝေါအ်ပုဏျ တြလဝဏ္ဏ ဇိုန်။” (နူလိက်တၟအ် ၜါန်တလာတ်၊ ဍုင်လဴ)
| ကမ် | + ဂှ်/ဝွံ (article) | ကတ္တာ | ကြိယာ |
| ကမၠောန် | ဂှ် | အဲ | ကၠောန် |
| ကွာင် | ဂှ် | အဲ | စ |
| (ဝွံ)ပိုန် | (ဝွံ) | တၠဝဏ္ဏ | ဇိုန် |
ပ္ဍဲကဵုဝါကျ မိက်ဂွံစွံအာရီု လတူကမ်မ္ဂး ကမ်ဂှ် ဒုင်စုတ် “ဂှ် (ဟွံသေင်မ္ဂး ဝွံ” တုဲ စွံဂတတုဲ မချူလေဝ် ဒှ်ဝါကျမန် နူခေတ်တြေံမွဲရ။ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲကာလ ညးမတုဲကုသိုလ်မွဲမွဲမ္ဂး တၞဟ်ဂွံ မိက်ဂွံ ပတၟေင် ကာကုသိုလ် ညးတအ်မပတုဲလဝ်ဂှ်တုဲ ကာကုသိုလ် (ဟွံသေင်မ္ဂး) မဒါန် ညးတအ် မဒှ်ကမ်ဂှ် စွံဂတတုဲ ချူရ။ ပ္ဍဲလိက်တြေံ ဝါကျကၠာအိုတ်ဂှ်မွဲဟေင် စွံ “ဝွံ/ဝေါအ်” ဂတ (ဥပမာ ဝေါအ်ပုည်/ ဝွံပိုန်) ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ ဝါကျတၞဟ်တအ် ဗွဲမဂၠိုင်မ္ဂး (ပုည်ဝေါအ်/ပိုန်ဝွံ) ဗီုဏအ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဆဂး လိက်ဗွဲကြဴညိဂှ် ဝွံစွံဂတဂှ် အောန်အာရ။
“ဝွံ” ကေုာံ “ဂှ်” ၜါဝွံ အဓိပ္ပါယ်တုပ်ပ် ဒှ်အရာ မစၞောန်ထ္ၜး ဗဗိုန်ကဵု ကုအရာမွဲမွဲရ။ ဥပမာ “မၞိဟ်ဂှ်ရ ကေတ်ဏာ ဒြပ်အဲ။” ပ္ဍဲကဵုမၞိဟ် လတူဂၠးတိဏအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ညးတၞဟ်ဟွံသေင် မၞိဟ်မွဲ ဗွဲမကၠးဖ္ဍး စၞောန်ပညုင်တုဲ စုတ် “ဂှ်” ရ။ ဝွံ ကေုာံ ဂှ် ပ္ဍဲလိက်မန်ဂှ် တုပ်ကဵု ပ္ဍဲလိက်အင်္ဂလိက် “the” မကော်ဂး “article” ရ။ အခိင်လဵု စကာ “ဝွံ” အခိင်လဵု စကာ “ဂှ်” ၜါဏအ် ပါ်လဝ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး ဟွံမဲတုဲ ဗွဲသာမည “ဝွံ” ဂှ် စကာ ပ္ဍဲအရာမပြဲပြဲ ကေုာံ မၞိဟ်တုဲ “ဂှ်” ဂှ် စကာဂွံ ဇၟာပ်ဒၞာဲ သီုကဵုမၞိဟ်ရ။
မုဟိုတ် မဂွံချူဝါကျ ဗီုဏအ်ရော ယဝ်ရသၟာန်မ္ဂး ဝါကျ မဗၟံက်လဝ် ဗွဲလတူပိဂှ် ယဝ်ရ ချူ နကဵုတၠုင်လအာ ဝါကျ ကတ္တာ-ကြိယာ-ကမ် မ္ဂး
(၁) အဲကၠောန်ကမၠောန်။
(၂) ကွာင်ဂှ် အဲစ။
(၃) တၠဝဏ္ဏ ဇိုန် ပိုန်။
မ္ဂး ဝါကျ(၁) ဒၞာဲကမ် (ကမၠောန်)ဂှ် ကမၠောန်မုရော ဟွံကၠးဖ္ဍး။ ဝါကျ(၂) ကွာင် မဒှ်အရာကမ် မဒးဒုင်စဂှ် ကွာင်တၞဟ်ဟွံသေင်၊ ကွာင်ဂှ်ဟေင် မိက်ဂွံဟီုတုဲရ။ ညံင်ရဴဂှ်ကီု ဝါကျ(၃) ပိုန်ဂှ် ပိုန်လဵု။ တၞဟ်နမဂွံဝေင်ပါဲအရာမဒှ်ယေဘူယျတုဲ ဒးချူ နကဵုဝါကျ (ကမ်+ဂှ်/ဝွံ-ကတ္တာ-ကြိယာ) ရ။
တင်စၟတ် ပ္ဍဲဝါကျ ဥပမာ “ကျာ်ဇၞော်အစာပါလိတဝွံ ဒှ်မၞိဟ်ဇာတိ ဍုင်ကၟာဝက်ရးဇြာရ။” ၜိုန်ရ စုတ်လဝ် “ဝွံ”ကီုလေဝ် ဟွံဒှ် တၠုင်လအာဝါကျ (ကမ်+ဂှ်/ဝွံ-ကတ္တာ-ကြိယာ) ရ။