လိက်တၟအ်မန် ပ္ဍဲကဵု ခေတ်ဏအ် ဂွံဆဵုစအောန်တုဲ ၜိုတ်မဂွံဆဵုဂှ်လေဝ် ဝါကျဂၠေအ်ဗွဲမလောန်ရ။ ဝါကျတအ်ဂှ် ကြပ်တုပ်ဒၟံင် သီုဖအိုတ်ရတုဲ ပ္ဍဲလိက်ဝွံ ကံက်ကေတ် နူလိက်တၟအ်ပါင်ထီုနရာဲ နူဍုင်သေံ ကဵု လိက်တၟအ်ၜါတ်တလာတ် နူဍုင်လဴတုဲ သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်ဏာရ။
လိက်တၟအ်ပါင်ထီုနရာဲ
ပၞောဝ်ကဵု လိက်တၟအ်မန် မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲခေတ် ဒစာံဗွဝ်ကၠံတေအ်ဂှ် လိက်မဂွံဆဵုကေတ် လတူဗဒင်ပါင်ထီု လပါ်တဲပါယ် ပ္ဍဲထီုနရာဲ၊ ကွာန်ခေါဝေါင်၊ ဍုင်သာရပူရဳ၊ ဍုင်သေံဂှ် နွံပေင်ဝါကျတုဲ လ္ၚတ်ကေတ် ဗီုသၞောတ်လိက်မန် အခိင်တေအ်ခိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲထီုဂှ် နွံ ကျာ်ပဋိမာရုပ်မွဲဇကု မပုတ်လဝ် ပ္ဍဲဗဒင်ထီုဂှ်။ အခိင်တေအ် သၟိင်တၠ ကေုာံ ညးဍုင်ကွာန်တအ် ဝေင်သဘင် ပ္ဍဲသလာတ်မ္ၚးထီုဂှ်တုဲ လုပ်လ္ၚောဝ် ကျာ်ပဋိမာရုပ်ဂှ် ဒှ်မာန်ရ။ မရံင်ကဵု မကြိယာ ကၠောအ်တုဲ မွဲအခိင်တေအ် ဂွံစိုပ်ထီုဂှ် ဒးကၠောအ်ဍာ် ဒှ်မာန်ရ။ လိက်ဂှ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။
က္လန်အနုရာဓပုရ ကောအ် ကုကန္ဒရ် ဇန်ဇိဟ် ရန်လေဟ် ကောမ္ညးဍောင် ဗလိ နာယ်သိနာဝ ဟန္နး တောယ် လောပ်ဍေယ်ဝေါအ်
နကဵုလိက်မန်ခေတ်လၟုဟ်မ္ဂး-
သၟိင်ဍုင်အနုရာဓပုရ ကောအ် ကုကန္ဒရ်၊ သၟာဒယှ်ေ၊ သၟာလှ်ေ၊ ညးဍုင်ကွာန် ဗလိ နာဲသိနာဝဟန္နးတုဲ လုပ် ပ္ဍဲ(ထီု)ဝွံ။
ဝါကျ
ဝါကျဏအ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ကတ္တာ၊ ကြိယာ။
က္လန်အနုရာဓပုရ ဒှ်မၞိဟ်မကၠောန်ပတုဲ ဒှ်ကတ္တာ၊ မၞိဟ်မကၠောန်ပ ကရောမ်ညး မပ္တံ ကန္ဒရ်၊ ဇန်ဇိဟ်၊ ရန်လေဟ်၊ ကောမ္ညးဍေင် တအ်ဂှ် ဒှ် ကရောမ် ကတ္တာ။ အရာညး(တအ်)မကၠောန်ပ သီုဖအိုတ် ကၠောအ်၊ ဟာန္ဂး၊ လောပ် တအ်ဂှ် ဒှ်ကြိယာ။ ပ္ဍဲလိက်ဝွံ အရာမဒးဒုင်ပ (ကမ်) ဟွံမဲရ။ ဍေယ်ဝေါအ် ဂှ် ဒှ်အရာ မစၞောန်ဒၞာဲဒတန် မကတဵုဒှ်။
| ကတ္တာ | ကြိယာ | ကမ် | စၞောန်ဒၞာဲ | |
| က္လန်အနုရာဓပုရ | ကၠောအ် | – | – | |
| က္လန်အနုရာဓပုရ | လုပ် | – | ဍဲဝွံ | |
| အဲ | စ | ပုင် | ပ္ဍဲဖဴ |
လိက်တၟအ်ၜါတ်တလာတ်ဍုင်လဴ
ဝေါအ်ပုဏျ တြလဝဏ္ဏ ဇိန်တ ကျာက် ကောအ် ဗိဟာရ် ပြေင်မောယ်လာင်ဂရ် ဇ္လောဝ်မောယ်လာင်ဂရ် ဝေါအ်ဍေက် မာင်ဇုအ် ဣမောအ် – – တနှာပဗမောယ် ရိဂ္ဂါဝိတယ မာင်-ောယနောဝ်ဇ မောယ် ဍေးအဗါလ။(လိက်တၟအ် ၜါန်တလာတ်၊ ဍုင်လဴ)
ဝွံပုည။ တၠဝဏ္ဏ ဇိုန်ကဵု ကျာ် ကေုာံ ဘာ ပြေင်မွဲလၚောဝ်၊ ဂၠဴမွဲလၚောဝ်။ ဝွံဍိက် မာင်ဇုအ် ယၟု – – တနှာပဗမွဲ၊ ရိဂ္ဂါဝိတယ မာင်-ောယနောဝ်ဇမွဲ ဍေဟ်အဗါလ။
လိက်မန် ခေတ် ၈-၉ ဗွဝ်ကၠံ မချူလဝ် စရင်ကာကုသိုလ် ကြပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ညးစကဵု ”ဝေါအ်ပုဏျ/ ဝေါအ်ပုည” ကြပ်သီုဖအိုတ်ရ။ ဝေါအ်ဂှ် ဒှ်ပိုဒ်စၞောန် မပစၞး ကုအရာမွဲမွဲ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဣဏအ်။ ဝေါအ် ပ္ဍဲလိက်ဏအ်ဂှ် ပလဝ်စၞး ကုမဒါန် ညးမကဵုလဝ် ကုကျာ် ကေုာံ ဘာလကျာ်ရ။ ပုဏျ/ပုည ဂှ် ဒှ်မအရေဝ် သံသကြိုတ်/ပါဠိ။ ပ္ဍဲပိုဒ် ဝေါအ်ပုဏျ ဂှ် ပုဏျဂှ် စကာလဝ် နဒဒှ် ဝိသေသန မပတၟေင် ကု ဝေါအ်။
တြလဝဏ္ဏ ဇိန်တကျာက် ကောအ် ဗိဟာရ် ပြေင်မောယ်လာင်ဂရ်၊
ဝါကျဝွံ ဒှ်ဝါကျ ကမ်ၜါ။ တၠဝဏ္ဏ (ကတ္တာ)၊ ဇိန်တ (ကြိယာ)၊ ကျာက် / ဗိဟာရ် (အပဓါနကမ်)၊ ပြေင်မောယ်လာင်ဂရ် (ပဓါနကမ်)
နကဵု အရေဝ်မန်ခေတ်လၟုဟ်မ္ဂး
တၠဝဏ္ဏ ဇိုန်ကဵု ကျာ် ကေုာံ ဘာ ပြေင်မွဲလ္ၚောဝ်။
အတိုင်ဝါကျဝွံဟေင် ပ္ဍဲအရေဝ်မန် ဓမ္မတာဂှ် ဟီုဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။
ဥပမာ – အဲကဵု ဣစဳ ကဵု အနာဲ ကမွဲ။
ဝါကျ
| ကတ္တာ | ကြိယာ | အပဓါနကမ် | ပဓါနကမ် |
| တၠဝဏ္ဏ | ဇိုန်ကဵု | ကျာ် ကေုာံ ဘာ | ပြေင်မွဴလ္ၚောဝ် |
| အဲ | ကဵု | ဣစဳ ကဵု/ကေုာံ အနာဲ | ကမွဲ |
| အဲ | ကဵု | ညး | ခတှ် |
| အဲ | လေဲကဵု | ညး | လှုဲ |
| သၟိင်ဍုင်မန် | ထံက်ပင် | ဘာဗတောန်လိက်မန် | သြန် ၁၀ ကိုဋ် |
| အစာ | ကဵု | ကွးဘာ | လိက် |
ဝါကျဗီုဏအ်ဂှ် အင်္ဂလိက် စကာ နကဵု prepositional phrase တုဲ အပဓါနကမ် ဂှ် စုတ် to မွဲမတုဲ စွံထောအ် လက္ကရဴ။
The lord Wanna offers a pair of water buffaloes to pagoda and tempel.
ညံင်ရဴ အင်္ဂလိက်ကီု လိက်မန် ပ္ဍဲခေတ်တြေံတေအ်လဝ် စုတ်ဝိဘတ် ကု ဂတတုဲ အပဓါနကမ်ဂှ် စွံလက္ကရဴ နွံကီုရ။ ဆက်ဗှ် ဗွဲသၟဝ်ဝွံညိ။
တၠဝဏ္ဏ ဇိုန်ကဵု ပြေင်မွဲလၚောဝ် ကုကျာ် ကေုာံ ဘာ။